Во духот на Меѓународниот ден на толеранцијата, размислуваме за вредностите на прифаќање, почит и разбирање кои се од витално значење за нашата мултиетничка Македонија. Но, дали сме доволно толерантни? Како стојат младите и етничките заедници во оваа приказна?
Македонија, каде над 25% од населението припаѓа на етнички малцинства, а младите сочинуваат околу 20% од популацијата, толеранцијата е повеќе од идеал – таа е основа за општествениот опстанок. Според извештајот на УНДП, дури 40% од младите се соочиле со дискриминација врз основа на етничка припадност или религија, што ја отсликува итноста за системски решенија.
Толеранцијата не е само декларативна вредност – таа е предуслов за економски и социјален напредок. Истражувањата покажуваат дека земјите со високо ниво на инклузивност бележат и 30% поголем економски раст. Зошто тогаш Македонија да не биде пример за регионот, со младите како предводници на промените и заедниците како сојузници за подобра иднина?
Толеранцијата, како клучен елемент на секое демократско општество, се тестира секојдневно во Македонија. Живееме во држава со богато културно, јазично и етничко наследство, но тоа богатство честопати е извор на поделби, наместо мостови на соработка. За да ја зацврстиме оваа кохезија, неопходно е да ги анализираме главните предизвици и можности за развој на толеранцијата, особено кај младите и во контекст на етничките заедници.
Толеранцијата е способноста и подготвеноста на човекот да прифати и почитува различни идеи, верувања, култури, традиции и начини на живот, дури и кога тие се различни или спротивставени на неговите. Таа е суштинска морална и социјална вредност која овозможува мирно и хармонично заедничко живеење.
Толеранцијата не значи согласување со сè или напуштање на сопствените убедувања, туку создавање простор за почитување и разбирање на другите. Таа вклучува:
Прифаќање на различностите, без дискриминација.
Дијалог и комуникација меѓу луѓето од различни позадини.
Емпатија и почитување на човековите права и слободи.
Во контекст на општествата како Македонија, толеранцијата е основа за градење на меѓуетничка хармонија, инклузивност и демократски развој.
Младите како столб на иднината
Младите се движечката сила на промените, но често се жртви на стереотипи, предрасуди и недоволна инклузивност. Во анкетите, многу млади изјавуваат дека чувствуваат дискриминација врз основа на етничката или верската припадност. Ваквите перцепции создаваат дистанца помеѓу заедниците и го попречуваат дијалогот.
Еден од начините да се надминат овие бариери е преку едукација и интеркултурни проекти. Учебните програми треба активно да промовираат заеднички вредности, а младинските организации да станат катализатори на инклузивни иницијативи. Проекти како заеднички волонтерски активности, кампови и дебатни клубови може да ја поттикнат интеракцијата и да ја намалат дистанцата.
Улогата на етничките заедници
Етничките заедници во Македонија се и сила и предизвик. Од една страна, тие ја збогатуваат културната мозаика, но од друга страна, политичките манипулации често ги користат за продлабочување на поделбите. Локалните власти и институции треба да играат активна улога во надминување на овие бариери.
На пример, зошто да нема повеќе културни фестивали кои ќе ги слават сите заедници? Зошто училиштата да не организираат двојазични работилници за учениците да се запознаат и почитуваат? Практичните чекори се тие кои градат долгорочна толеранција.
Инклузивноста како приоритет
Инклузивноста не е само термин, туку и практика која треба да биде интегрирана во сите општествени слоеви. Ова значи еднаков пристап до образование, здравство, пазар на труд и културен живот за сите граѓани, без разлика на нивната етничка, религиозна или социјална припадност.
Еден од проблемите во Македонија е недоволното застапување на маргинализираните групи во јавниот дискурс. Медиумите, како моќен инструмент, можат да бидат клучен сојузник. Наместо да се фокусираат на разликите, тие треба да ги истакнат позитивните примери на заедничко живеење и соработка.
Што понатаму?
За толеранцијата да стане реалност, потребна е колективна акција. Тоа значи:
Младински лидерства кои ќе ја промовираат идејата за еднаквост и разбирање.
Политички и образовни реформи кои ќе поттикнуваат дијалог, а не конфронтација.
Локални иницијативи кои ќе ги приближат заедниците преку заеднички цели.
Толеранцијата не е само вредност, туку неопходност за напредокот на секоја нација. Македонија има уникатна можност да го претвори своето мултикултурно наследство во пример за регионот, но за тоа ни требаат дела, а не само зборови.
Автор: Вахид Мемед, граѓански и младински активист
